Hiện nay, tình trạng thừa cân, béo phì ở người trưởng thành đang có xu hướng tăng cao và trở thành một trong những thách thức lớn đối với chương trình chăm sóc sức khỏe ở mọi quốc gia. Ở Việt Nam tỷ lệ người trưởng thành bị thừa cân, béo phì chiếm khoảng 25% dân số.
Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), thừa cân, béo phì không chỉ ảnh hưởng đến vóc dáng mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính nguy hiểm như tim mạch, tiểu đường…
Tâm lý chung của những người bị thừa cân béo phì là mong muốn có thể giảm cân thật nhanh. Một số thông tin cần thiết sau đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan hơn về các phương pháp giảm cân nhanh bằng thuốc, bằng chế độ dinh dưỡng và bằng các tác động bên ngoài đang rất được quan tâm.
GIẢM CÂN NHANH BẰNG THUỐC
Do tâm lý muốn lấy lại vóc dáng, nhiều người đã tìm đến thuốc và các phương pháp giảm cân nhanh mà chưa tìm hiểu rõ cơ chế tác dụng. Trong khi đó, cơ chế tác dụng là một tiêu chí rất quan trọng để đánh giá hiệu quả và độ an toàn của thuốc.
Các loại thuốc giảm cân nhanh hiện được chia thành các nhóm như sau:
Nhóm thuốc giảm cân nhanh gây mất nước (thuốc lợi tiểu, thuốc nhuận tràng):
» Đây là cách giảm cân nhanh từ việc làm giảm tổng lượng nước (vốn chiếm 60-70% trọng lượng cơ thể) qua đường tiêu tiểu.
» Nước chiếm 70% trọng lượng cơ thể nên khi mất nước sẽ khiến cho cân nặng giảm sút nhanh chóng.
» Tuy nhiên, theo Th.s. BS Lê Thị Hải (Nguyên Giám đốc Trung tâm khám tư vấn dinh dưỡng Viện Dinh dưỡng quốc gia), giảm cân nhanh theo cách này gây khát nước, khô cổ, mệt mỏi, chóng mặt, nhức đầu, suy kiệt. Làm da xấu, khô nhăn, chảy xệ do giảm quá nhanh, da chưa kịp phục hồi.
» Mất nước dẫn đến rối loạn điện giải ảnh hưởng hệ bài tiết làm suy giảm chức năng thận, chất độc không đào thải được, giảm nhu động ruột, dễ gây tình trạng tiêu tiểu mất kiểm soát.
» Mất nhiều nước sẽ làm rối loạn vận mạch ảnh hưởng đến huyết áp, tim mạch, thần kinh. Nếu cơ thể mất 20% tổng lượng nước dẫn đến nguy cơ tử vong.
Nhóm giảm cân nhanh do ức chế thần kinh trung ương:
» Các thuốc này tạo cho người dùng cảm giác chán ăn, khẩu vị tẻ nhạt nên không có nhu cầu tiếp nhận dinh dưỡng qua đó làm trọng lượng giảm sau vài ngày ăn ít hơn bình thường.
» Theo BS CK2 Nguyễn Viết Quỳnh Thư (Trưởng khoa Dinh dưỡng BV Nguyễn Tri Phương) thuốc giảm cân nhanh này kích thích cường giao cảm, gây đầy bụng khó tiêu… nên người sử dụng thường gặp các tác dụng phụ như: khô miệng, đau đầu, mất ngủ, tăng huyết áp, tim đập nhanh, táo bón hoặc tiêu chảy, giảm hấp thụ các vitamin tan trong mỡ…
» Do giảm cảm giác thèm ăn, làm hạn chế tối đa nguồn năng lượng nạp vào nên gây suy dinh dưỡng, thiếu máu, rối loạn chuyển hóa dẫn đến mệt mỏi, đau đầu… và ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động của cơ thể.
Nhóm thuốc làm đầy ống tiêu hóa:
» Các thuốc này do chứa các chất độn, làm đầy ống tiêu hóa nên tạo cảm no ảo nghĩa là mặc dù ăn ít lượng thức ăn hơn bình thường nhưng cơ thể vẫn cảm thấy đã no và không muốn ăn thêm nên làm giảm cân nhanh.
» Tác dụng phụ của thuốc là chướng bụng, đầy hơi.
» Nếu dùng lâu ngày sẽ khiến cơ thể dần thiếu dinh dưỡng, suy kiệt, khó tập trung trong công việc và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày.
» Làm da xấu do không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng và nước nên tái nhợt, mất sức sống, mất sự tươi trẻ và vẻ hồng hào, mịn màng.
Nhóm hạn chế hấp thu chất béo:
» Thuốc này giảm cân nhanh do có tác dụng ngăn cản hấp thu lượng chất béo ăn vào.
» Phần dầu, mỡ không được hấp thu sẽ theo phân ra ngoài.
» Đây cũng là nguyên nhân chính gây ra các tác dụng phụ như đi tiêu ra “phân mỡ”, đầy hơi, hay bị trung tiện và mót đi cầu, rối loạn tiêu hóa do rối loạn hấp thụ mỡ.
» Do làm giảm hấp thu lượng chất béo ăn lâu ngày nên sẽ giảm quá trình tổng hợp các vitamin tan trong chất béo như A, D, K, E của cơ thể.
GIẢM CÂN NHANH BẰNG CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG VÀ TẬP LUYỆN SAI LẦM
Chế độ dinh dưỡng và tập luyện là yếu tố góp phần thúc đẩy quá trình giảm cân diễn ra nhanh hơn. Nhưng không phải chế độ dinh dưỡng giảm cân nhanh nào cũng tốt cho sức khỏe.
Nhịn ăn:
» Nhịn ăn đồng nghĩa với việc không cho cơ thể tiếp nhận bất kỳ nguồn calories nào trong khi các hoạt động sống bên trong cơ thể và nhu cầu di chuyển, làm việc, tư duy vẫn diễn ra và tiêu thụ calories là cách giảm cân nhanh nhất.
» Tuy nhiên, theo BS Nguyễn Thị Thế Thanh (Phó giám đốc Trung tâm dinh dưỡng Bệnh viện Bạch Mai), giảm cân nhanh bằng cách này là phương pháp phản khoa học, chưa được công trình nghiên cứu nào công nhận.
» Hiện nay, nhiều người lại tin và lạm dụng các loại thực phẩm nghe nói là có tác dụng giảm cân nhanh.
» Tuy nhiên, việc chỉ ăn 1 loại thực phẩm ít calo với sẽ làm cơ thể thiếu hụt các nguồn dinh dưỡng cần thiết khác.
» Trong khi đó, chưa có một loại thực phẩm nào thực sự có tác dụng giảm cân nhanh như nhiều người vẫn tưởng.
» Vì giảm cân đột ngột sẽ làm thiếu hụt năng lượng nuôi dưỡng các tế bào và các cơ quan trong cơ thể nên có thể dẫn đến tử vong chỉ sau vài ngày nhịn ăn.
Uống nước chanh, giấm:
» Trong giấm chứa các loại acid amin và acid hữu cơ giúp làm tiêu hao chất béo, thúc đẩy đường và protein trao đổi thuận lợi nên giúp giảm cân nhanh.
» Đó là thông tin trên một số trang mạng hiện nay và có rất nhiều người thực hiện theo với mong muốn giảm cân nhanh.
» Thực tế: trong chanh và giấm có chất acid citrat với đặc tính dễ kết hợp với canxi trong máu, khiến cho máu không đông.
» Nếu ăn nhiều chanh trong khi khẩu phần thức ăn lại thiếu cân đối, không đủ những nguyên liệu cấu tạo nên huyết tương và các huyết cầu thì có thể dẫn đến thiếu máu.
» Ngoài ra, ăn chua có thể gây viêm loét dạ dày và ống tiêu hóa.
Thanh lọc cơ thể:
» Thanh lọc cơ thể (Detox) đang là trào lưu được nhiều người yêu thích vì nghĩ rằng ngoài tác dụng giảm cân nhanh sau khoảng 12 ngày, việc dùng uống nước chanh đường (hoặc mật ong), nước uống chỉ uống nước hoa quả còn có tác dụng thanh thải độc tố, làm đẹp da.
» Thế nhưng giảm cân nhanh bằng cách thanh lọc cơ thể cơ bản không phải là một phương pháp ăn kiêng khoa học vì bản chất của việc thanh lọc bằng nước mía, mật ong hay các loại trái cây vẫn là cung cấp năng lượng đường cho cơ thể.
» Tuy nhiên: Lượng đường này chắc chắn sẽ không đáp ứng đủ nhu cầu cơ thể nên vẫn phải huy động thêm nhiều năng lượng từ mô mỡ dự trữ và thoái hóa protein của cơ thể.
» Việc này làm giảm mỡ nhưng lại đồng thời giảm cả khối cơ thể bao gồm khối cơ, khối xương và nước trong khi chỉ có mỡ mới là thứ phải giảm trong điều trị thừa cân béo phì.
» Khi cơ thể bị mất các vi chất dinh dưỡng (vitamin tan trong nước và trong chất béo), khoáng chất (canxi, magie, sắt, I ốt…) là các yếu tố quan trọng hình thành các enzyme/men xúc tác, sẽ gây rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng, dễ dẫn đến những hậu quả nguy hiểm đến tính mạng như hạ canxi máu, trụy tim mạch, suy kiệt cơ thể.
» Do đó, giảm cân nhanh bằng cách này rất nguy hiểm.
Chế độ ăn kiêng Low carb (hạn chế chất bột đường):
» Hiện nay, nhiều người trong đó đặc biệt là giới trẻ truyền tai nhau về một cách giảm cân nhanh mới là ăn kiêng theo chế độ ăn kiêng Low carb.
» Chìa khóa của việc ăn kiêng giảm cân low carb là giảm tối đa dung nạp carbonhydrate (chất bột đường).
» Bằng cách này, cơ thể sẽ buộc phải huy động đến sự chuyển hóa của chất béo để tạo năng lượng làm mỡ giảm đi.
» Tuy nhiên, chất bột đường là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu cho hoạt động của mọi tế bào, đặc biệt là tế nào não, hồng cầu là tế bào cơ chỉ sử dụng năng lượng do glucose mang lại.
» Khi chế độ ăn kiêng low carb làm thiếu nguồn cung cấp chất đường, cơ thể sẽ phải tạo glucose mới từ chất béo và chất đạm (gọi là quá trình tân tạo glucose) để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
» Việc chuyển hóa chất béo và chất đạm sẽ không “sạch” như chuyển hóa chất bột đường vì sẽ tạo ra nhiều sản phẩm trung gian độc hại với cơ thể như: tạo ra ceton khi chuyển hóa chất béo và ammoniac (NH3) khi chuyển hóa chất đạm dẫn đến hệ quả là gan, thận, phải làm việc nhiều để chuyển hóa và “thải độc” làm suy gan, suy thận.
» Việc thiếu năng lượng từ glucose kéo dài thường xuyên sẽ dẫn đến những rối loại về hoạt động của não bộ và hệ thần kinh gây suy giảm trí nhớ, teo não, hôn mê, chết não. Do đó, giảm cân nhanh bằng chế độ ăn kiêng low card được đánh giá là các giảm cân rất nguy hiểm đối với cơ thể
» Tập luyện khắc nghiệt: Bên cạnh nhịn ăn, tăng cường tiêu hao calories bằng cách vận động hoặc tập thể dục cũng là cách để giảm cân nhanh.
» Nếu bơi nhanh, chạy, tập tạ 7 – 10h/ ngày, cơ thể sẽ đốt cháy ít nhất 3.500 calories.
» Những người thừa cân, béo phì thường có khối cơ ít bởi 2 lý do: khối mỡ phát triển chiếm ưu thế và thói quen ít vận động làm cho khối cơ không có điều kiện phát triển.
» Điều này khiến cho khối cơ chỉ dự trữ được ít glycogen (glycogen là nguồn năng lượng chính cho hoạt động thể lực ở cường độ cao/mạnh, kéo dài).
» Nếu người thừa cân, béo phì thường bị mệt do không đủ glycogen thì không thể duy trì luyện tập với cường độ mạnh.
» Chưa kể luyện tập khắc nghiệt còn có thể gây ra một số vấn đề khác như gây thoái hóa khớp, trụy tim mạch, tăng huyết áp, đột quỵ…
» Do đó, tập luyện khắc nghiệt và không đúng kỹ thuật không những không giúp bạn giảm cân nhanh mà còn có thể gây nguy hại đến sức khỏe
CÁC PHƯƠNG PHÁP GIẢM CÂN NHANH BẰNG TÁC ĐỘNG BÊN NGOÀI
» Người thừa cân, béo phì thường có tâm lý mong muốn nhanh chóng lấy lại vóc dáng.
» Do đó, những phương pháp giảm cân bằng tác động tại chỗ bên ngoài được quảng cáo với những ưu điểm tiện lợi, nhanh chóng thấy tác dụng như tắm ốm, máy massage, đai quấn nóng, kem bôi tan mỡ đang được quan tâm rất nhiều.
» Xông hơi, tắm ốm (hay còn gọi là ép cân bằng nhiệt): Thường được sử dụng cho các vận động viên ép cân tạm thời khi thi đấu.
» Biện pháp này gây mất nước bằng việc dùng nhiệt độ để tăng tiết mồ hôi.
» Trọng lượng cơ thể có thể giảm tương ứng với lượng nước thoát ra nhưng khi bù nước, cơ thể sẽ trở về mốc cân nặng ban đầu.
» Một số loại dụng cụ, máy massage, đai quấn nóng: Đây là các dụng cụ làm săn chắc tại chỗ như eo, đùi nhưng không đem lại hiệu quả giảm cân thực sự.
» Đã có trường hợp bị giật điện khi sử dụng nguồn điện cao và quấn trực tiếp vào người, đặc biệt nguy hiểm với những người có tiền sử cao huyết áp, tim mạch, hô hấp, bệnh cấp tính, phụ nữ có thai và cho con bú…
» Ngoài ra, da có thể bị rát, phỏng thậm chí bị phỏng nặng ở những vùng tiếp xúc với đai.
» Đặc biệt, sản phụ sau sinh quấn nóng với muối hạt, gừng… làm cản trở quá trình tử cung co lại, nguy cơ băng huyết tăng cao.
» Tóm lại, đây chỉ là những sản phẩm tác động bên ngoài tạo cảm giác giảm mỡ nhanh ở vùng bụng nhưng thực chất chỉ gây mất nước.
TẠI SAO NÊN CHỌN GIẢI PHÁP GIẢM CÂN AN TOÀN THAY VÌ GIẢM CÂN NHANH
» Theo Ths. BS Lê Thị Hải (nguyên giám đốc Trung tâm khám Dinh dưỡng Viện Dinh dưỡng Quốc gia), để giảm cân an toàn, không thể tác động vào khối cơ, xương hay tổng lượng nước của cơ thể như các biện pháp giảm cân nhanh nhắm tới, bởi đó là cấu trúc không thể thiếu của một cơ thể khỏe mạnh.
» Thay vào đó, giải pháp giảm cân khoa học được các tổ chức, chuyên gia y tế khuyến cáo là phải tác động tận gốc đến tế bào mỡ trắng – thủ phạm gây thừa cân, béo phì.
» Giảm cân nhanh thất bại vì không tác động vào đúng thủ phạm làm mỡ trắng mà chỉ làm nguy hại những thứ rất cần cho cơ thể.
» Ngoài ra, giảm cân nhanh không mang lại kết quả bền vững vì ngưng thuốc, cân nặng sẽ tăng trở lại, thậm chí tăng nhiều hơn do cơ thể tăng cường bù nước và chất dinh dưỡng bị thiếu hụt.
» Các tác động cưỡng ép bên ngoài không giảm được mỡ trắng trong cơ thể, vì giảm mỡ trắng hiệu quả phải được tác động ở cấp độ tế bào.
» PGS-TS-BS Nguyễn Hoài Nam (Giảng viên ĐH Y Dược TP.HCM) cho biết, thực chất, mỡ trắng – tác nhân gây thừa cân béo phì – là “kẻ thù” rất khó đánh bại nếu không tác động tận gốc vào quá trình hình thành và tích tụ.
» Bằng công nghệ sinh học phân tử, các nghiên cứu tại Mỹ gần đây đã chỉ ra rằng, khác với các phương pháp giảm cân nhanh, giảm mỡ ở cấp độ tế bào có ý nghĩa quyết định thành công của việc giảm cân, bởi tế bào mỡ trắng nếu không bị ngăn chặn kịp thời bằng phương pháp khoa học sẽ nhanh chóng bành trướng về số lượng và kích thước, phá hủy vóc dáng cân đối đồng thời gây ra các bệnh mãn tính nguy hiểm.
» Để giảm cân đúng cách, bạn không nên nôn nóng và chọn cách giảm cân nhanh mà nên chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm chứng lâm sàng về hiệu quả và có chiết xuất từ thảo dược thiên nhiên để đảm bảo tính an toàn và có thể sử dụng lâu dài.
» Khi bạn đang thừa cân thì rất khỏ để bạn giảm cân. Khi bạn bắt đầu sang tuổi 30 bạn sẽ nhận thấy rằng, càng ngày càng khó giảm cân cho dù chỉ là vài kg trong một thời gian dài.
» Bạn đang nỗ lực giảm cân, đang quyết tâm lấy lại dáng chuẩn nhưng dường như cả thế giới đang chống lại bạn: Cơ thể bạn mệt mỏi khi mới bắt đầu tập thể dục để giảm cân, khi bạn có tuổi thì việc tập thể dục để giảm cân giống như một cực hình đối với bạn. Khi bạn đang lo xây dựng công danh sự nghiệp thì để có thời gian để tập thể dục giảm cân là vấn đề nan giải đối với bạn.
» Theo nguyên tắc chung thì nếu bạn là người có ý chí, có quyết tâm lấy lại vóc dáng thì việc tập luyện thể dục để giảm cân hàng ngày đối với bạn không phải là vấn đề khó khăn nữa.
» Tuy nhiên một kết quả thực tế cho thấy hơn 90% sẽ bỏ cuộc sau 3 tháng quyết tâm tập thể dục để giảm cân. Bởi vì bạn rất mệt mỏi và chán nản không phải vì mình thiếu quyết tâm mà bạn mệt mỏi và chán nản là vì dù bạn đã cố gắng đã quyết tâm rất nhiều nhưng vẫn không giảm được số kg như mong muốn của mình. Chính vì lý do đó nên làm cho chị em sẽ bỏ cuộc.
» Một nguyên tắc quan trọng trong vấn đề tăng cân hay giảm cân như sau:
- Tăng cân: Năng lượng đưa vào > Năng lượng tiêu hao
- Giữ cân: Năng lượng đưa vào = Năng lượng tiêu hao
- Giảm cân: Năng lượng đưa vào < Năng lượng tiêu hao
Vì vậy khi bạn không giảm cân được cho dù bạn đã dùng một số sản phẩm giảm cân hay bạn đã quyết tâm tập luyện thể thao nhưng vẫn không đạt hiệu quả nguyên nhân chính đó là năng lượng mà bạn đưa vào cơ thể hằng ngày tưởng chừng như là đủ nhưng trên thực tế nó đã dư thừa.
Đọc thêm: